بایزید بسطامی در متون عرفانی تا قرت هشتم و تدوین فرهنگ اقوال بایزید

thesis
abstract

بایزید بسطامی از بزرگترین عارفان قرون دوم و سوم است که هر کس آشنایی اندکی با تاریخ و مبانی عرفان اسلامی و ایرانی داشته باشد نام وی را شنیده است. عارفانی که معاصر با بایزید بوده اند همچون ذوالنّون مصری،یحیی بن معاذ رازی، سهل بن عبدالله تستری و احمد بن خضرویه بلخی به عظمت مقام او اعتراف داشته اند و حکایات و مراوداتی که درباره این افراد با بایزید نقل کرده اند همه نشان از یرزگی مرتبه و منزلت بایزید در نزد این عارفان بزرگ است. پس از وفاتش نیز همه بزرگان امثال جنید و شبلی تا ابوالحسن خرقانی و ابوسعید ابوالخیر و محمد غزالی و نیز شاعران عارف همچون عطار و مولوی با عظمت هر چه تمام تر از او یاد کرده اند و به ذکر اقوال و حکایات از وی و درباره وی پرداخته اند، و این همه نشان از اهمیت اقوال بایزید و برجستگی جایگاه او در حوزه اندیشه های عرفانی است. در این پژوهش برآنیم که اقوال و حکایات مربوط به این عارف بزرگ را که در متون عرفانی از قرن سوم تا ابتدای قرن هشتم آورده شده است جمع آوریم و تغییر و تحولاتی که در طی این مدت در سخنان و حکایات مربوط به وی پدید آمده است بررسی و در خلال این سخنان به اندیشه های اصلی بایزید و مبانی فکری و نظرگاه های عرفانیش پی ببریم. اندیشه فنا و در وجود حق گم شدن و درنهایت یگانگی با حق از شاکله های اصلی مبانی فکری بایزید است. سکر وبی خویشی و حیرت از دیگر حالات و مقامات بایزید است که منجر به بیان شطحیات و سخنان به ظاهر کفر آمیز از وی شده است. وقتی این سخنان و حکایات را با توجه به سیر تاریخی که گویندگان مختلف آنها را نقل کرده اند بررسی می کنیم میبینیم که اصلی ترین و اصیل ترین سخنان بایزید در اولین کتاب های عرفانی همچون اللمع ابی نصر سراج، طبقات الصوفیه سلمی، حلیه الاولیا ابونعیم اصفهانی و از همه مهمتر کتاب النور محمد سهلگی که مختص بایزید نوشته شده است، آورده شده است.

similar resources

جلو‌ه‌های سوررئالیسم در میراث عرفانی بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی

چکیده: با مطالعۀ مبانی و زمینه‌های پیدایش مکاتب ادبی غرب و ادبیات مشرق‌زمین قرابت‌هایی میان این دو یافت می‌شود که نشان می‌دهد بسیاری از این مکتب‌ها قرن‌ها پیش از پیدایش رسمی خود در اروپا، نمودهایی در ادب فارسی داشته‌اند. مکتب سوررئالیسم که تشابهات بسیاری میان مؤلفه‌های آن و خط فکری و زبان عارفان ایرانی همچون بایزید بسطامی، شیخ‌ابوالحسن خرقانی، عین‌القضات همدانی، روزبهان بقلی، بهاءولد، مولانا جل...

full text

سیمای بایزید بسطامی در کشف المحجوب

کشف المحجوب هجویری، قدیمی ترین کتاب موجود در موضوع تصوف و از ذخایر ارزشمند ادب فارسی و عرفان ایرانی است که متضمن مطالب مهمی در خصوص تصوف و متصوفه تا روزگار مولف می باشد. یکی از عرفای بزرگی که در ضمن مطالب گوناگون این کتاب به نوعی از اقوال و احوال و حکایات مربوط به آن سخن رفته، بایزید بسطامی است. بایزید که از نامداران و چهره های تابناک عرفان ایرانی ـ اسلامی محسوب می شود سخت مورد توجه هجویری بود...

full text

بایزید بسطامی در شبه قاره ی هند

اندیشه‌های بایزید را نخستین بار هجویری، در قرن پنجم هجری در شبه قاره منتشر کرد. پس از آن سلسله‌های صوفیه ی هند مثل سهروردیه و چشتیه و نقشبندیه و شطاریه و قادریه هر یک به نوعی از اندیشه‌های بایزید تأثیر پذیرفتند و برخی از آن ها، بایزید را در سلسله ی سند خود جای دادند. مهمترین مسأله ی صوفیان شبه قاره در قبال بایزید، شطحیات او بود. هجویری نخستین کسی است که به تفسیر و تبیین شطحیات بایزید در شبه قار...

full text

مبانی اندیشه‌های عرفانی بایزید روشان

عرفان و تصوف در افغانستان، تاریخی دیرینه و طولانی دارد که از آغاز تاکنون فراز و فرودهایی را پشت سر گذاشته است. در طول تاریخ، طریقت­های صوفیان نقشی بارز در شکل­دهی به اذهان و روان­ اجتماعی مردم افغانستان داشتند. طریقۀ روشانیه یکی از این طریقت­های اثرگذار در فرهنگ اجتماعی و رفتاری مردم افغانستان است. بایزید روشان با ایجاد این سلسله صوفیانه، زمینه­ساز تغییرات اجتماعی­ـ سیاسی مهمی در افغانستان گردی...

full text

تأثیر شخصیت و آرای بایزید بسطامی در ادبیات عرفانی

بایزید بسطامی یکی از مشهورترین و برجسته ترین عارفان ایرانی است که رد پای سخنان و مقامات او در جای جای متـون عـرفانی و ادبی ما آشـکار است. این مسئله نشان دهنده تـأثیر عمیق شخصیت، آرا و اندیشه های او بر عرفان و نیز ادبیات عرفانی است. این پژوهش به بررسی و بازشناسی شخصیت و آرای بایزید بسطامی می پردازد و به دنبال بررسی تأثیر شخصیت و آرای او در عرفان و خصوصاً ادبیات عرفانی است. از آنجا که بایزید بسطام...

15 صفحه اول

مؤلفه‌های زندگی معنادار از دیدگاه بایزید بسطامی

پرسش از معنای زندگی و تلاش برای پاسخ‌گویی به آن، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری آدمی از گذشته‌های دور تاکنون است؛ متفکران و اندیشمندان در مکتب‌ها و حوزه‌های مختلف به بررسی چیستی این پرسش و راه‌های رسیدن به آن پرداخته‌اند. عرفان اسلامی ـ ایرانی یکی از حوزه‌هایی است که به‌صورت ویژه به زندگی، هدف و راه‌های رسیدن به آن توجه داشته است؛ البته در حوزه‌های دیگر، به این موضوع کمتر توجه شده است؛ اما با ت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی - پژوهشکده ادبیات

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023